Blog

Yatağın Tarihi: 77.000 Senedir Konforun Peşinde.

antik yataklar
Taşın yontulması ile yapılan yatak

Çağlar boyunca insanın peşinde koştuğu konfor arayışı yataklarında biçim değiştirmesine neden olmuştur. İlk insanlar yaprak ve çimen üzerinde uyumuşlardır. Tarihöncesi çağlardan biri olan Cilalı Taş Devri veya Neolitik Çağ (Yeni Taş Çağı) (MÖ 8000-5500)’da ise önceki devirlere göre daha sert ve daha düzgün taş aletler yapıldı. Günümüz yatak şekline benzer ilk yataklar resimde gördüğünüz gibi taş sütunların yontulması ile yapıldı. Taş yatak üzerinde saman, yün, yaprak gibi doğal malzemeler koyarak konforlu bir yatak amaçlamışlardır.

Peki ilk yatak?

2011 yılında Witwatersrand Üniversitesi’nden Prof. Lyn Wadley başkanlığındaki bir arkeolog ekibi Güney Afrika’nın Hint Okyanusu’na sahili olan KwaZulu-Natal adlı yaşam bölgesinde bilinen en eski yatağı keşfetti. Sibudu kaya sığınağında 77.000 yıllık olan yatağın bitki katmanlarının bir araya getirilip böcek haşere gibi canlıları uzak tutmak için yakılması ile yapıldığı görüldü.

Keşfedilen bu yatak yaklaşık 2 metrekare genişliğinde ve 30 santimetre yüksekliğindedir.

Günümüzde de bölgede yaşayanlar sivrisinek ve haşerelere karşı etkili olduğu bilinen, bir defne ağacı türü olan Cryptocarya Woodii ağacının sapları ve yapraklarını kullanarak yatak yapmaktadır. Kaynak: National Geographic

İlk Yatak
İlk Yatak (M.Ö. 70)

Farklı toplumlarda yatağın gelişimi

-Persler (Günümüzde İran) yatak olarak içi su dolu keçi derisi kullanmış.
-Mısırlılar yatak içinde palmiye yaprağı ve dallarını kullanmışlar. Elit tabakadan insanlar altın süslemeli ağaç yataklar tercih etmişler.

Kral Tutankhamun'un Yatağı
Kral Tutankhamun’a ait olduğu düşünülen altın dekorlu yatak

-Asurlular Mısırlılar gibi metal, fildişi,  istiridye kabuğu dekorlu yataklar yapmışlardır.

-Romalılar hücre veya oda tipi diyebileceğimiz gece uykuları için kullanılan yataklar, uzanıyorken yemek yenilen yataklar kullanmışlardır. Kamış, kuru ot ve saman gibi doğal malzemeleri yatak dolgu malzemesi olarak kullanmışlardır.

Roma Dönemi Yatak
Roma Dönemi’nde uzanarak yemek yenilen yatak tipi
Roma Dönemi Yatak Odası
Roma Dönemi hücre veya oda tipi yataklar
Yatak çevresinde perde
14. yy’da yatağın çevresinde perde kullanımı

14. yy’a gelindiğinde özel alan ve daha sıcak ortam sunması amacıyla yatak çevresinde perde kullanılmaya başlanmıştır.

15. yy yani Rönesans zamanlarında günümüzde kullandığımız yatak tipi kullanılır hale geldi. Yataklarda kadife ve Coğrafi keşiflerin sonucu ile Avrupa’ya getirilen ipek yataklarda dolgu malzemesi olarak kullanılır hale geldi.

1857 yılında çelik helezon yay icat edildi. İlk olarak sandalye ve koltuklarda kullanılan çelik helezon yaylar 1865’te, ilk defa yatak yapımında  kullanıldı. 1871 yılında Alman Heinrich Westphal ”yaylı yatak” olarak tabi ettiğimiz içten yaylı yatağı icat etti.

1857 yılında çelik helezon yay icat edildi. Helezon yaylar ilk olarak, sandalye ve koltuklarda kullanılmak üzere patentlendi.

İlk Yaylı Yatak
Yaylı Yatak (görsel: gettyimages)

Paket Yaylı Yatak

1899 yılında Kanadalı makinist ve mühendis James Marshall, 1899 yılında paket yayı icat etti ve patentini aldı. James Marshall, paket yay icadı için 1901 yılında Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere’de de patent aldı.

1904 yılında WW Corbett ve AN Scott tarafından ilk yatak fabrikası Kingsdown, kuruldu.

İlk yatak fabrikası

1931 yılında İngiltere’de Dunlop şirketi doğal kauçuktan üretilen ve mükemmel bir sönümleme, esneme ve yastıklamaya sahip olan lateks ile ilk lateks yatağı üretti, tarihe dünyanın ilk en pahalı yatağı olarak geçti.

Tarihte ilk Persler tarafından kullanılan su yataklarının modern halini 1873 yılında İskoç fizikçi Dr. Neil Arnott tarafından uzun süre yatakta yatmaktan kaynaklı oluşan yaraları tedavi etmek amacıyla icat etmiştir.

Su Yatağı

1966 yılına gelindiğinde ise NASA tarafından astronotların başını desteklemek çarpışma sırasında basıncı emerek karşı koruma sağlama amacıyla geliştirilen memory foam (hafızalı köpük, sert sünger) üzerine yatan kişinin vücut yapısını hatırlayabilmesi ve ortopedik açıdan oldukça işlevsel olmasından dolayı 1991 yılında yataklarda kullanılmaya başlandı. Bu teknolojinin patentini alan ve adını ‘Tempur Süngeri’ koyan Tempur Pedic, 1991 yılında ABD’de ilk hafızalı sünger yatağı satışa sundu. Memory foam yataklar günümüzde yaylı yataklara alternatif yatak olarak satılmakta ve ciddi bir pazar payına sahiptir.

NASA Memory Yatak

Yatak ile ilgili ilginç anekdotlar

Shakespeare vasiyetiyle birlikte ikinci en iyi yatağını karısı Anne’e bırakmıştı aslında bu hareket o zamanlar hakaret olarak kabul ediliyordu çünkü yatak önemli bir eşyaydı. Diğer yandan en iyi yatak çoğu zaman önemli misafirlere ve kişilere ayrılırdı bu nedenle Shakespeare’in ikinci en iyi yatağını eşine bırakmış olması normal karşılanabilir. İkinci en iyi yatak çoğu zaman evlilik ile ilişkilendiriliyordu yani diğer yataklara göre daha duygusal bir anlama sahipti.

1590 yılı İngiltere’sinde kontluk için yaptırılan bu yatak 3 metreden fazla genişliği ile 8 kişi rahatlıkla yatabilirdi. Shakespeare’in “On İkinci Gece” oyununda atıfta bulunduğu yataktı. Yatak şu an Londra’daki Victoria ve Albert Müzesi’nde sergileniyor.

en büyük yatak

San Francisco’da tek odalı bir apartman dairesinde yaşayan opera sanatçısı William Lawrance Murphy, alan kazanmak ve yatak odasını salona dönüştürmek için ilk kaybolan yatağı icat etti. Murphy, ‘Kaybolan Yatak’ (Disappearing Bed) için 1912 yılında patent aldı. Sınırlı alana sahip küçük evlerde büyük kullanım kolaylığı sunan bu yatak odası modelleri, tüm dünyada ‘Murphy Yatak’ olarak biliniyor.

duvar yatağı

Savaşı protesto etmek için 1969 yılında John Lennon ve karısı Yoko Ono balayı için konakladıkları Amsterdam’daki Hilton otelindeki süit odalarında “barış için yatağa girin” mesajlı kampanyalarına birçok ünlü de destek verdi ve kısa zamanda dünyada büyük haber oldu. Çift her gün 12 saat boyunca basın mensuplarını süitlerine kabul edip barış üzerine konuşmalar yaptılar.

John Lennon ve Yoko Protestosu

One Comment

Yorumlar

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir